3-9 cu əsrdə qələmə alınan kəlam kitablarında keçən mövzuları 3 qismə ayrılır

Ayətullah Cəfər Subhani "əl-İlahiyyat" kitabının ön sözündə hicri 3-9 cu əsrdə qələmə alınan kəlam kitablarında keçən mövzuları 3 qismə ayırır:
1) Ümumi mövzular- varlıq, mahiyyət, imkan, vücub, səbəb, nəticə, təklik, çoxluq və s kimi fəlsəfi mövzular.
2) Təbiət- cism və növləri, bəsit və ya mürəkkəb olması, heyvani və nəbati qüvvələr və s...
3) İlahiyyat- Allah, zatı, sifətləri, felləri və s...
Daha sonra müəllif qeyd edir ki, birinci mövzuda filosoflar, ikinci mövzuda isə empiristlər daha dərindən məşğul olduqları üçün artıq həmin dövürdə yazılmış kəlam kitabları bir çox lazımsız mövzuları özündə ehtiva etməkdədir və onların silinməsi daha münasibdir. (Əl-İlahiyyat, ön söz, kəlam elminin mövzularının tarixi təkamül seyri başlığı)
Təbriz Nəcəfi